Tasarrufun İptali Davası Nedir ?

            Borçlular haciz veya iflastan önce alacaklıyı zarara uğratmak, icra takibini sonuçsuz bırakmak amacıyla hileli davranışlarla taşınır-taşınmaz mallarını üçüncü kişilere devredebilirler. Bu durumda hileli işlemlerle elden çıkarılan malın icra dairesi tarafından satılarak alacaklının alacağına kavuşmasını sağlamak amacıyla açılan dava tasarrufun iptali davalarıdır. Görüldüğü gibi burada amaç borçlunun mal kaçırarak zarara sokmak istediği alacaklıyı korumaktır.

Tasarrufun İptali Davası Nerde Açılır ?

            Tasarrufun İptali davaları borçlu ya da üçüncü kişinin ikametgahının bulunduğu yerde açılabilir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

İptal Davasının Tarafları Kimlerdir ?

             Tasarrufun iptali davasının kimler tarafından açılacağı İİK 277 maddesinde, kimlere karşı açılacağı ise İİK 282 maddesinde düzenlenmiştir.

             Haciz yolu ile başlatılan takiplerde kesin aciz belgesi ya da geçici aciz belgesi sahibi alacaklılar açabilir. Kesin aciz belgesi, haczedilen malların paraya çevrilmesi sonunda, alacaklının alacağını kısmen ya da tamamen alamadığı durumlarda kendisine verilen belgedir.  Ayrıca borçlunun hiç haczi kabil malı bulunmadığını saptayan haciz tutanağı kesin aciz belgesi hükmünde olup borçlunun haczedilen mallarının icra dairesinde yapılan kıymet takdirine göre borcu karşılamayacağını belirten haciz tutanağı da geçici aciz belgesi mahiyetindedir.

            İptal davası borçluya ve onunla işlem yapan üçüncü kişilere karşı açılabilir.

İvazsız Tasarrufların İptali

İİK 278 maddesinde geriye dönük iki yıl içinde yapılan bağışlama ve ivazsız tasarrufların geçersiz olduğu belirtilmiştir. Yani bu durumda tasarrufun iptali davasının şartı gerçekleşmiş olur. Bu tasarruflar hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru iki yıl içinde yapılmış olan tasarruflardır. Ayrıca maddede aşağıdaki tasarruflarında bağışlama sayılacağı kabul edilmiştir.

1. Karı ve koca ile usul ve füru, neseben veya sıhren üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar,

2. Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler,

3. Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartiyle irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri,

 Borçlunun Alacaklıya Zarar Verme Kastıyla Yaptığı İşlemler

         Malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir. Şu kadar ki, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde borçlu aleyhine haciz veya iflâs yoluyla takipte bulunulmuş olmalıdır. Üçüncü şahıs, borçlunun karı veya kocası, usul veya füruu ile üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve sıhri hısımları, evlat edineni veya evlatlığı ise borçlunun bu durumunu bildiği farz olunur. Ticari işletmenin veya işyerindeki mevcut ticari emtianın tamamını veya mühim bir kısmını devir veya satın alan yahut bir kısmını iktisapla beraber işyerini sonradan işgal eden şahsın, borçlunun alacaklılarını ızrar kastını bildiği ve borçlunun da bu hallerde ızrar kastiyle hareket ettiği kabul olunur. Bu karine, ancak iptal davasını açan alacaklıya devir, satış veya terk tarihinden en az üç ay evvel keyfiyetin yazılı olarak bildirildiğini veya ticari işletmenin bulunduğu yerde görülebilir levhaları asmakla beraber Ticaret Sicili Gazetesiyle; bu mümkün olmadığı takdirde bütün alacaklıların ıttılaını temin edecek şekilde münasip vasıtalarla ilan olunduğunu ispatla çürütülebilir.

Tasarrufun İptali Davası Sonucunda Ne Olur ?

        Tasarrufun iptali davası kabul edilirse borçlunun yapmış olduğu tasarruf iptal edilir ve alacaklının o malın satılarak alacağına kavuşması sağlanır. Bu durumda tapu iptal davalarında olduğu gibi mülkiyet el değiştirmez yani mülkiyet hakkı üçüncü kişiden borçluya geçmez. Sadece tasarrufa konu mal icra dairesi aracılığıyla satılır ve asıl alacak ve fer’ileri alacaklıya ödenir.    

Tasarrufun İptali Davasında Harç Neye Göre Belirlenir ?

Tasarrufun iptali davası ayni dava olmadığından dava değeri iptal konusu tasarrufun kıymetine göre değil alacaklının elindeki aciz belgesindeki alacak miktarı ile iptal konusu tasarrufun kıymetinden daha az olana göre belirlenir.