UZLAŞTIRMA
UZLAŞTIRMA NEDİR
Kanunda belirtilen suçlarda şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin anlaşmaları suretiyle uyuşmazlığın giderilmesine uzlaştırma denir. Yargılama sürelerinin uzun olması ve bu uzun süreçte kişilerin daha fazla mağdur olmaması ,tarafların uzlaştırmacı gözetiminde bir araya gelerek ortaya çıkan sorunların çözümüne aktif olarak katılmaları ve sonucunda da anlaşmaya varmaları uzlaştırma kurumunun amacıdır.
HANGİ SUÇLAR UZLAŞTIRMA KAPSAMINDADIR ?
Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçların tamamı uzlaştırma kapsamındadır. Tek istisnası ise soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olsa bile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez.
- Şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın Türk Ceza Kanununda yer alan;
Kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88),
- Taksirle yaralama (madde 89),
- Tehdit (madde 106, birinci fıkra),
- Konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116),
- Hırsızlık (madde 141),
- Dolandırıcılık (madde 157),
- Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234),
- Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239) suçları
- Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar.
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olanlar hariç olmak üzere diğer kanunlarda uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için açık hüküm bulunan suçlar uzlaştırma kapsamındadır.
UZLAŞTIRMA SÜRECİ NASIL İŞLER ?
Ceza yargılamasında soruşturma işlemleri Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülür. Cumhuriyet savcısı önüne gelen dosyada suçun uzlaştırma kapsamına girmesi durumunda dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir. Cumhuriyet savcısı yapılan soruşturma neticesinde kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma imkanının bulunmaması halinde dosyayı büroya göndermeksizin sonuçlandırır.
Soruşturma konusu suçun uzlaşmaya tâbi olması ve kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunması hâlinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir ve uzlaştırma bürosu tarafından uzlaştırmacı görevlendirilir. Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunur. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi kanunî temsilcilerine yapılır. Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini açıklamalı tebligat veya istinabe yoluyla da yapabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır.
Birden fazla kişinin mağduriyetine veya zarar görmesine sebebiyet veren bir suçtan dolayı uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, mağdur veya suçtan zarar görenlerin hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekir.
Bu aşamadan sonra uzlaştırma müzakereleri başlar ve bu görüşmelere uzlaştırmacı, şüpheli, mağdur, suçtan zarar gören, kanuni temsilcisi, müdafii ve vekilleri katılabilir. Bu görüşmeler sırasında taraflar gerekirse bir edim kararlaştırarak ya da edimsiz olarak uzlaşabilir ya da uzlaşma teklifini reddederek görüşmeleri sonlandırabilirler. Uzlaştırma görüşmeleri sonucunda uzlaştırmacı tarafından bir rapor hazırlanır ve taraflarca imza altına alınır. Bu raporda tarafların uzlaşıp uzlaşamadıkları, uzlaşma sağlanamadıysa nedenleri, uzlaşma sağlandıysa tarafların ne suretle uzlaşmayı kabul ettikleri açıkça belirtilir.
Uzlaştırma raporu uzlaştırmacı tarafından büroya teslim edilir. Uzlaştırma bürosu soruşturma dosyasını, raporu ve varsa yazılı anlaşmayı Cumhuriyet savcısına gönderir
Cumhuriyet savcısı, uzlaşmanın, tarafların özgür iradelerine dayandığını ve edimin hukuka uygun olduğunu belirlerse raporu veya belgeyi mühür ve imza altına alarak soruşturma dosyasında muhafaza eder.
TARAFLAR ARASINDA UZLAŞMA SAĞLANIRSA
Taraflar arasında uzlaşma sağlandığı taktirde Cumhuriyet savcısı tarafından kovuşturmaya yer olmadığı (takipsizlik) kararı verilir .
Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi halinde şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde kamu davası açılır. Erteleme kararından sonra edim yerine getirilirse şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.
Uzlaştırma raporu ilam niteliğinde sayılır. Yani şüpheli edimini yerine getirmezse uzlaştırma raporu ile birlikte icra takibi yapılabilir.
UZLAŞMA TEKLİFİ REDDEDİLİRSE TARAFLAR YİNE DE UZLAŞABİLİR Mİ?
Uzlaşma teklifinin reddedilmesine rağmen, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler. Ancak iddianame düzenlendikten sonra taraflar bu yola başvuramaz.
UZLAŞTIRMA SAĞLANIRSA TAZMİNAT DAVASI AÇILABİLİR Mİ?
Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır.
DAVA AÇILDIKTAN SONRA UZLAŞTIRMA YOLUNA BAŞVURULABİLİR Mİ?
Dava açıldıktan sonra dava konusu suçun uzlaştırma kapsamında olduğu anlaşılırsa mahkeme tarafından dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir.
Uzlaşma gerçekleştiği takdirde, mahkeme, uzlaşma sonucunda sanığın edimini def’aten yerine getirmesi halinde, davanın düşmesine karar verir. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi halinde sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilir. Geri bırakma süresince zamanaşımı işlemez. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildikten sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, mahkeme tarafından hüküm açıklanır.
