Fazla Çalışma (Fazla Mesai) Nedir ?

İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi kırk beş saat olarak belirlenmiştir. Haftalık 45 saati aşan çalışmalara fazla çalışma denir.

İşçinin günlük çalışma süresi belirlenirken dinlenme süreleri çalışma sürelerinden çıkarılır. Örneğin günlük on iki saat çalışan işçi on beşer dakikadan iki kere çay molası ve bir saat yemek molası verdiğinde toplam bir buçuk saatlik dinlenme süresi, çalışma süresinden çıkarılır. Günlük on iki saat çalıştığı, bir buçuk saat dinlenme süresi kullandığı düşünüldüğünde işçinin günlük on buçuk saat çalıştığı kabul edilir. Haftada beş gün bu şekilde çalışan işçi, haftalık elli iki buçuk saat çalışmış sayılır. Haftalık çalışma süresi kırk beş saat olduğuna göre bu durumda işçinin haftada yedi buçuk saat fazla çalışma yaptığı kabul edilir.  

Fazla çalışma ücreti nasıl hesaplanır ?

Fazla çalışma ücreti, normal çalışma saat ücretinin yüzde elli fazlası olarak hesaplanır ve ödenir. Örnek verecek olursak saatlik ücreti 100 TL olan işçinin fazla çalışma ücreti saatlik 150 TL olarak hesaplanır. Çalışma süresi bazı sektörlerde farklılık göstermekle birlikte yer altı maden sektöründe günlük çalışma süresi yedi buçuk saat, haftalık çalışma süresi ise otuz yedi buçuk saat olarak düzenlenmiştir. Ayrıca maden işçilerinin fazla çalışma yapması halinde fazla çalışma ücreti, saatlik ücretin yüzde yüz fazlası olarak ödenir.

Fazla çalışma ücreti ödenmeyen işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir mi ?

Kanunda, işçinin ücretinin ödenmemesi durumunda iş sözleşmesini haklı olarak feshedebileceği düzenlenmiştir. Haklı nedenle iş sözleşmesini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Bu nedenle fazla çalışma ücreti ödenmeyen işçi de iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır.

Fazla çalışma ücreti eksik ödenen işçi de iş sözleşmesini feshedebilir

Fesih açısından fazla çalışma ücretinin hiç ödenmemesi ya da eksik ödenmesi arasında fark bulunmamaktadır. Bu nedenle fazla çalışma ücreti eksik ödenen işçi de iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.

İşçinin işverene bildirimde bulunması zorunlu mudur ?

İşçi, fazla çalışma ücretinin ödenmemesi durumunda işverene bildirimde bulunmasa dahi kıdem tazminatına hak kazanır. Fazla çalışma ücreti ödenmeyen ya da eksik ödenen işçinin, iş yerini terk ederek eylemli olarak iş sözleşmesini feshetmesi durumunda da iş sözleşmesini haklı sebeple feshettiği kabul edilir. 

İşçi bu durumda ihbar tazminatı alabilir mi ?    

İşçinin ihbar tazminatına hak kazanması için iş sözleşmesinin işveren tarafından sonlandırılması gerekir. Bu nedenle haklı sebeple de olsa iş sözleşmesi işçi tarafından feshedildiğinde ihbar tazminatına hak kazanılmaz.

Fazla çalışma ücretinde zamanaşımı ne kadardır ?

Fazla çalışma ücretinde zamanaşımı beş yıldır. Beş yıl içinde talep edilmezse zamanaşımına uğrar.

İşçi, çalışmaya devam ederken fazla çalışma ücreti için dava açabilir mi ?

İşçi, iş sözleşmesi devam ederken dava açarak fazla çalışma ücretinin ödenmesini talep edebilir. Beş yıldan uzun süre çalışan ve fazla çalışma ücreti alacağı da bulunan işçilerin alacaklarının beş yıldan önceki kısmı zamanaşımına uğrayabilir. Bu nedenle iş sözleşmesi devam etse dahi fazla çalışma ücreti için dava açılması, alacağın zamanaşımına uğramasının önüne geçecektir. 

Av. Nazif Sunca