Yıllık ücretli izin, çalışana bir senelik çalışması karşılığında verilen dinlenme hakkıdır. Yıllık izin hakkı, Anayasada güvence altına alınmış olup İş Kanunu ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinde de daha detaylı olarak düzenlenmiştir. Kanunda açıkça yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceği düzenlenmiş olup işçinin talebi olmasa, kullanmak istemese dahi işveren tarafından kullandırılmak zorundadır. Bu nedenle Anayasa’da güvence altına alınmış olması, kanunda işçinin bu haktan vazgeçemeyeceğinin düzenlenmiş olması yıllık ücretli izin hakkının işçi açısından önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir.

 

Yıllık ücretli izne hak kazanmanın şartları nelerdir ?

İşyerinde işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olan işçiler yıllık ücretli izne hak kazanır. Deneme süresi de bir yıllık çalışma süresine dahildir.

Yıllık ücretli izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında aynı işverene ait farklı iş yerlerinde çalışan işçinin yıllık ücretli izin hesabında bu süreler birleştirilerek hesaplanır. Yani aynı işverene ait bir iş yerinde 3 ay, başka iş yerinde 6 ay, bir başka iş yerinde 5 ay çalışan işçinin 14 ay çalıştığı kabul edilerek yıllık ücretli izin süresi hesaplanır.  

İşçi hak kazandığı her yıllık iznini gelecek yıl içinde kullanır. Bir sene çalışan işçi ilk seneye ait yıllık iznini ikinci yılın içinde, iki yıl çalışan işçi yıllık iznini üçüncü senenin içinde kullanır. 

 

Yıllık ücretli izin süresi ne kadardır ?

Çalışma süresi ;

- Bir yıldan beş yıla kadar olan işçi 14 gün

- Beş yıldan on beş yıla kadar olan işçi 20 gün,

- On beş yıl ve daha fazla olan işçi 26 gün ücretli izin hakkına sahiptir.

On sekiz yaşından küçük işçilere ve elli yaşından büyük işçilere çalışma süresi ne olursa olsun 20 günden az yıllık ücretli izin kullandırılamaz.

Ayrıca yer altı işlerinde çalışan işçilere dörder gün fazla yıllık izin kullandırılır.

Yıllık izin süreleri bu sürelerden daha az kullandırılamaz. Ancak işçi lehine olacak şekilde iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile bu süreler arttırılabilir. 

 

Yıllık ücretli izin nasıl kullandırılır ?

Yıllık ücretli izin işveren tarafından tek seferde kullandırılmalıdır. Ancak taraflar anlaşarak bir bölümü on günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanabilirler. İşveren tarafından daha önce verilen ücretli, ücretsiz izinler, hastalık izinleri yıllık ücretli izin süresinden düşürülemez.

 

Yıllık izne çıkmak isteyen işçi ne yapmalıdır ?

Yıllık iznini kullanmak isteyen işçi, izne çıkmak istediği tarihten bir ay önce işverene yazılı olarak başvurmak zorundadır. İşveren, işçinin istediği tarihte kullandırmak zorunda değildir ancak işçinin talebi ve iş durumunu da dikkate alması gerekir. Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde; işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate alınarak öncelikler belirlenir. 

 

Yıllık izin kurulu nedir ?

Yıllık izin kurulu, işçi sayısı yüzden fazla olan iş yerlerinde işvereni temsilen bir kişi, işçiyi temsilen iki  kişi olmak üzere üç kişiden oluşan kuruldur. İşveren temsilcisi başkanlığında, görevlerini yerine getirmek, izin çizelgelerini hazırlamak amacıyla iş saatleri içerisinde toplanır. İzin kurulu, işçilerden gelen izin taleplerini değerlendirerek işçilerin kullanacağı yıllık izinlere ilişkin listeleri hazırlayarak işverenin onayına sunar. Ayrıca işçilerin yıllık izinlere ilişkin şikayetlerini inceler. İzin çizelgeleri hazırlanırken iş durumu, işçinin kıdemi, izin talebinde bulunan işçilerin zorunluluk ve engelleri dikkat alınmalıdır.

 

Yıllık ücretli izne rastlayan tatil günleri yıllık izin süresinden sayılır mı ?

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan hafta tatili, bayram ve diğer genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.

 

İşçi yıllık ücretli izindeyken başka iş yerinde çalışabilir mi ?

İşçi, yıllık ücretli izindeyken başka bir işte çalışamaz. İşçinin yıllık ücretli izindeyken başka bir işte çalıştığı tespit edilirse, kendisine ödenen yıllık izin ücreti işveren tarafından geri alınabilir. 

 

Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır ?

İşveren işçinin yıllık izin dönemine ait ücretini yıllık izne çıkmadan önce işçiye ödemek zorundadır. Buna göre işçinin haketmiş olduğu yıllık izin süresi ile günlük ücretinin çarpılması suretiyle yıllık izin ücreti bulunur ve bu ücret işçi yıllık izne çıkmadan önce kendisine ödenir.

Son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, izin ücreti işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır. 

Yıllık ücretli izin dönemine rastlayan hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri işçiye ayrıca ödenir. 

Yıllık izin, iş sözleşmesi sona erdiğinde ya da işçi vefat ettiğinde ücrete dönüşür. Yani işçinin kullanmadığı yıllık izinleri varsa iş sözleşmesi sona erdiğinde ücrete dönüşür. Bu nedenle iş sözleşmesi devam ederken işveren ile işçi anlaşarak yıllık iznin kullandırılmaması, buna karşılık işçiye belli bir ücret ödenmesi şeklinde bir anlaşma yapamazlar.

 

İş sözleşmesi sona eren işçinin kullanmadığı yıllık izin hakkı kaybolur mu ?

İş sözleşmesi sona eren işçinin kullanmadığı yıllık izinlerinin bulunması durumunda buna ait ücreti kendisine ödenir. Bu durumda yıllık izin ücreti iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden hesaplanır.

 

İşçiye yıllık ücretli izin kullandırılmazsa ne yapılabilir ?

İş sözleşmesi devam ederken işveren tarafından işçiye yıllık izin kullandırılmak zorundadır. İşçiye yıllık izin kullandırılmadığı taktirde iş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenle feshedilebilir. Bu durumda iş sözleşmesini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

 

Yıllık ücretli izinde zamanaşımı süresi ne kadardır ?

Yıllık ücretli izinde zamanaşımı süresi beş yıldır. Beş yıllık süre iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. İş sözleşmesi sona eren işçinin kullandırılmayan yıllık izinlerinin bulunması durumunda bu tarihten itibaren beş yıl içinde talep edilmediği taktirde zamanaşımına uğrar.

 

İstifa eden işçi kullanamadığı yıllık izin ücretini talep edebilir mi ?

Kullandırılmayan yıllık izne ait ücreti talep edebilmek için iş sözleşmesinin ne şekilde sona erdiğinin önemi bulunmamaktadır. Bu nedenle işten istifa eden işçi de kullandırılmayan yıllık izne ait ücretini talep edebilir.